ارزش غذایی شیر

شیر به علت دارا بودن مواد مغذی گوناگون به نسبت های مناسب برای سلامت انسان، به عنوان یکی از معجزات الهی شناخته می شود. محققان متعددی که به ویژگی های منحصر به فرد این ماده غذایی پی برده بودند، آن را اکسیر حیات، اکسیر سپید و … نامیده اند. هیچ ترکیب یا ماده ساخته شده دیگر را نمی توان جایگزین آن کرد و تمام موادی که تحت عنوان شیر مصنوعی تولید شده اند، در ترکیب خود شیر را به عنوان جز اصلی در برداشته اند و در واقع ساختن شیر مصنوعی چیزی نیست جز فراورده ای از شیر با استفاده از ترکیبات دیگر.

امروز جایگاه شیر در هرم غذایی (توصیه شده بوسیله سازمان WHO) از رتبه مهمی برخوردار است و سفارش شده است که این ماده ارزشمند در رژیم غذایی روزانه افراد جای گیرد.

تعادل و تنوع اجزای غذایی در شیر باعث است که با مصرف یک لیوان از آن در روز بتوان بخش عمده ای از مواد ضروری مورد نیاز بدن را تامین کرد.

از همین رو، امروزه سعی شده با قرار دادن شیر مدارس در برنامه غذایی کودکان مدرسه رو در اغلب کشورهای جهان بویژه کشورهای اروپایی به عنوان وعده غذایی، کودکان و نوجوانان را از فواید دسترسی به این ماده غذایی بهره مند سازند و رشد و تکامل آنان را تامین کنند.

برخی منابع، مصرف سرانه شیر و فراورده های آن را به عنوان یکی از شاخصه های توسعه در نظر گرفته اند. مصرف سرانه فرآورده های شیری در ایران حدود 80 کیلوگرم است که در مقایسه با استاندارد جهانی که مقدار 250-300 کیلوگرم را توصیه کرده است، فاصله زیادی دارد. در برخی از کشورهای اروپایی مصرف سرانه شیر آشامیدنی 150-180 کیلوگرم است.

در یک بررسی مشاهده ای که به وسیله نگارنده انجام شد، مشخص گردید در یک کارخانه فراورده های شیری که کارگران آن به مدت بیشتر از 15 سال به ازای هر فرد خانواده روزانه 250 میلی لیتر شیر مجانی دریافت می کردند، ارتقای سطح تحصیلی فرزندان کارگران (که از امکانات آموزشی بالایی برخوردار نبودند) چشم گیر بود که خود نشان دهنده تاثیر موثر مصرف این ماده در افزایش سطح بهره هوشی کودکان و نوجوانان می باشد.

برنامه ریزی زیادی برای افزایش سرانه مصرف، بوسیله ارگان های دست اندرکار در حال اجراست که بخشی از آن مربوط به افزایش تولید شیر می باشد ولی بخش عمده دیگر تشویق مردم به مصرف بیشتر این فراورده هاست. به نظر می رسد ضرورت اطلاع رسانی وسیع، همه جانبه و فراگیر در خصوص ویژگی های این ماده غذایی در جامعه وجود دارد و فقط در کنار آگاهی دادن بیشتر به مردم می توان انتظار داشت که روزی مقدار  مصرف شیر، جایگزین مصرف نوشابه (که در ایران بسیار بالاتر از استانداردهای جهانی است) شود.

منبع: کتاب ارزش غذایی شیر و فرآورده های آن

نویسنده: مهندس فرهاد فرهنودی